مقدمه
تراشکاری یکی از اصلی‌ترین روش‌های ماشین‌کاری است که در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، هوافضا، قالب‌سازی و ساخت قطعات صنعتی کاربرد دارد. ابزارهای برش تراشکاری، نقش اساسی در این فرایند ایفا می‌کنند، زیرا کیفیت و دقت ماشین‌کاری به شدت به انتخاب ابزار مناسب وابسته است.
در این مقاله، به بررسی انواع ابزارهای برش تراشکاری، ویژگی‌های آن‌ها، جنس‌های متداول، روش‌های نگهداری و معیارهای انتخاب ابزار مناسب پرداخته‌ایم.
۱. ابزار برش تراشکاری چیست؟
ابزار برش تراشکاری ابزاری است که در فرایند حذف مواد از روی قطعه کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزارها معمولاً دارای لبه‌های تیز و مقاوم در برابر سایش هستند و برای براده‌برداری از قطعات فلزی، پلاستیکی و کامپوزیتی طراحی شده‌اند.
۱.۱ نقش ابزارهای برش در تراشکاری
✅ ایجاد دقت بالا در شکل‌دهی قطعات
✅ بهبود کیفیت سطح قطعه کار
✅ افزایش سرعت تولید و کاهش زمان ماشین‌کاری
✅ کاهش هزینه‌های تولید از طریق استفاده از ابزارهای مقاوم
۲. انواع ابزارهای برش تراشکاری
ابزارهای برش تراشکاری را می‌توان بر اساس شکل ظاهری، نحوه کارکرد و نوع عملیات ماشین‌کاری به چند دسته تقسیم کرد.
۲.۱ دسته‌بندی بر اساس تعداد لبه‌های برشی
???? ابزارهای برش تک‌لبه (Single-Point Cutting Tools)
✔ شامل ابزارهای تراشکاری عمومی، شیارزنی، داخل‌تراشی و برشکاری
✔ استفاده در ماشین‌های تراش سنتی و CNC
???? ابزارهای برش چندلبه (Multi-Point Cutting Tools)
✔ شامل مته‌ها، فرزها و تیغه‌های اره
✔ مناسب برای فرایندهای براده‌برداری پرسرعت
۲.۲ دسته‌بندی بر اساس نوع عملیات تراشکاری
✅ ابزار تراشکاری خارجی (Turning Tools): برای براده‌برداری از سطح خارجی قطعه استفاده می‌شود.
✅ ابزار داخل‌تراشی (Boring Tools): برای افزایش قطر سوراخ‌های داخلی به کار می‌رود.
✅ ابزار شیارزنی (Grooving Tools): جهت ایجاد شیارهای باریک روی قطعات.
✅ ابزار رزوه‌تراشی (Thread Cutting Tools): برای ایجاد دنده‌ها و رزوه‌های پیچ.
✅ ابزار برشکاری (Parting Tools): برای جدا کردن بخشی از قطعه کار استفاده می‌شود.
۲.۳ دسته‌بندی بر اساس جنس ابزار برش
انتخاب جنس مناسب برای ابزار برش تراشکاری اهمیت زیادی در دوام، سرعت برش و کیفیت نهایی قطعه دارد.
???? فولاد ابزار (Carbon Tool Steel)
✔ مناسب برای سرعت‌های پایین
✔ هزینه کم، اما استهلاک بالا
???? فولاد تندبر (High-Speed Steel - HSS)
✔ مقاومت به سایش بیشتر
✔ قابلیت استفاده در سرعت‌های بالاتر
???? کاربید تنگستن (Tungsten Carbide)
✔ سختی و مقاومت دمایی بالا
✔ مناسب برای براده‌برداری قطعات سخت
???? سرامیک و CBN (Cubic Boron Nitride)
✔ مقاومت بسیار بالا در برابر دمای بالا
✔ مناسب برای ماشین‌کاری آلیاژهای سخت
۳. معیارهای انتخاب ابزار برش مناسب
برای انتخاب بهترین ابزار برش در تراشکاری، باید به چند عامل کلیدی توجه داشت:
1️⃣ جنس قطعه کار: ابزارهای سخت‌تر برای ماشین‌کاری فلزات سخت‌تر لازم است.
2️⃣ سرعت و نوع ماشین‌کاری: ابزارهایی مانند کاربید و سرامیک در سرعت‌های بالا عملکرد بهتری دارند.
3️⃣ دقت و کیفیت سطح نهایی: ابزارهای با طراحی دقیق‌تر، سطح صافی ایجاد می‌کنند.
4️⃣ هزینه و طول عمر ابزار: ابزارهایی که نیاز به تعویض کمتر دارند، در درازمدت هزینه‌ها را کاهش می‌دهند.
۴. روش‌های افزایش عمر ابزارهای برش تراشکاری
✅ استفاده از مایع خنک‌کننده مناسب برای کاهش اصطکاک و دمای ابزار
✅ انتخاب سرعت برش مناسب برای کاهش سایش بیش از حد
✅ تیز کردن منظم لبه برش جهت حفظ دقت و کیفیت
✅ استفاده از پوشش‌های محافظ (مانند TiN و TiAlN) برای افزایش مقاومت ابزار
نتیجه‌گیری
ابزارهای برش تراشکاری نقش حیاتی در صنایع تولیدی دارند. شناخت انواع این ابزارها و انتخاب مناسب بر اساس جنس قطعه، نوع عملیات و سرعت ماشین‌کاری تأثیر زیادی بر کیفیت محصول، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری تولید دارد.
برای بهبود عملکرد ماشین‌کاری، لازم است ابزارهای مناسب را انتخاب کرده، از روش‌های نگهداری صحیح استفاده کرده و پارامترهای برش را بهینه‌سازی کنیم.